กาแฟ กับ โดปามีน

ความหวัง กับ ความคาดหวัง
ความหวัง เป็นปัจจัยแห่งความสำเร็จ
แต่ ความคาดหวัง อาจกลับกลายเป็นจุดเริ่มต้นของความล้มเหลว

ความหวัง คือ โอกาสความสำเร็จที่เรามองเห็น บนเป้าหมายที่เราต้องการ
ส่วน ความคาดหวัง คือ ความมั่นใจ ความต้องการ ให้ได้เป้าหมายนั้น

ในแง่ของสมอง
ความคาดหวังต่อผลลัพธ์ที่เราต้องการ ยิ่งมากเท่าไหร่
ก็จะยิ่งไปเพิ่มระดับของฮอร์โมน โดปามีน ในสมองของเราให้สูงขึ้น
เพราะ โดปามีน ได้ชื่อว่าเป็นฮอร์โมนแห่งความสำเร็จ
ยิ่งสมองของเราจินตนาการความสำเร็จไว้ชัดเจนเท่าไหร่ ก็สามารถกระตุ้นระดับของโดปามีนได้มากขึ้นเท่านั้น
แม้ยังไม่เกิดความสำเร็จนั้นจริงๆ ก็ตาม

โดปามีนที่สูงขึ้น จะช่วยให้เรารู้สึกกระฉับกระเฉง
มีความมุ่งมั่น มีความตั้งใจในการทำงาน
มีแรงกาย มีแรงใจ มีพลังที่จะเดินไปสู่เป้าหมายของเราได้อย่างไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อย

เหมือนกับการดื่มกาแฟ
ที่ช่วยให้เรารู้สึกสดชื่น และกระปรี้กระเปร่าทุกครั้งที่ดื่ม

แต่ในทางกลับกัน
ความคาดหวังที่สูงมากเกินไป ก็เหมือนกับการดื่มกาแฟเกินขนาดนั้นเอง ระดับโดปามีนที่สูงมากเกินไป จะเริ่มกลับกลายมาสร้างผลเสียต่อระบบการทำงานในสมองของเรา

เวลาที่เรามีความคาดหวังผลลัพธ์มากๆ
โดปามีนจะไปกระตุ้นให้ระบบไหลเวียนโลหิต ให้สูบฉีดเลือดมากขึ้น
หัวใจที่เต้นระรัว กลายเป็นความรู้สึกตื่นเต้นและท้าทาย จะยิ่งทำให้เรามั่นใจมากขึ้น
สมองจะจดจ่อ (Focus) กับสิ่งที่ตอบสนองต่อเป้าหมาย มุ่งมั่นที่จะวิ่งไปข้างหน้า
จนบางครั้งกลายเป็นเผลอมองข้ามข้อเท็จจริง
อารมณ์ที่พลุ่งพล่าน จะไปกระตุ้นสมองส่วนอารมณ์ให้สร้างความรู้สึกร่วมอย่างเต็มที่
จนไม่สามารถใช้สมองส่วนคิด หาคำตอบและเหตุผลที่เหมาะสมได้
มีแต่เหตุผลที่เข้าข้างตนเอง

เราจึงเห็นหลายๆ คน เผลอตัดสินใจอะไรผิดๆ โดยไม่ตั้งใจ โดยขาดสติ
เห็นตัวอย่างได้ง่ายๆ ในตลาดของนักลงทุนครับ
ไม่ว่าจะลงทุนในหวย ลงทุนในหุ้น (โดยเฉพาะ พวกเม่า เขย่าดอย อย่างผม) หรือในวงพนัน เวลาที่ลงทุนแต่ละครั้ง
ในเสี้ยววินาทีของการตัดสินใจนั้น ในตอนที่เรากำลังใจเต้นระทึก ด้วยความตื่นเต้น เต็มไปด้วยความคาดหวังแห่งความสำเร็จ
เราบอกได้ไหมว่าเสี้ยววินาทีนั้นเราใช้ ความคิด หรือ ความรู้สึก มากกว่ากัน
เราใช้เหตุผล หรือ ใช้สิ่งที่เหมือนจะเป็นเหตุผล มาประกอบการตัดสินใจ
แล้วผลลัพธ์มันเป็นอย่างไร
หรือในการทำงานเอง เวลาที่เรามีความคาดหวังในโครงการบางโครงการของเรามากๆ
เราเคยสำรวจไหมครับว่า ความสามารถและประสิทธิภาพในการตัดสินใจของสมองเราเป็นอย่างไร
ความมั่นใจของเรา ทำให้เรา ฟัง เหตุผล และ คำตักเตือน จากคนรอบข้างมากน้อยแค่ไหน

การรับฟัง ไม่ใช่เพื่อ ให้เชื่อตาม หรือ ทำลายความมั่นใจของเรา
การรับฟัง แล้วยังสามารถใช้สมองส่วนคิดวิเคราะห์ตามสถานการณ์ ต่างหากที่จำเป็น
อะไรเป็นประโยชน์ อะไรเป็นโทษ อะไรที่ดีแล้ว อะไรที่ต้องปรับปรุง
เราสามารถตัดสินใจได้ครับ ถ้าสมองของเราสงบพอ

กาแฟ นั้นดื่มได้ และมีประโยชน์ ถ้าดื่มให้เหมาะสม
แต่อย่าปล่อยให้ กาแฟ ทำให้เราเสียงานนะครับ