หลักสูตรฝึกอบรม การแก้ปัญหาด้วย เทคนิค Cause and Effect Diagram และ Why-Why Diagram - หลักสูตร 1 วัน

หลักการและเหตุผล
คุณภาพคือพื้นฐานที่สำคัญของการดำเนินธุรกิจ บ่อยครั้งที่ยังพบว่าองค์กรหลายแห่งประสบปัญหาเกี่ยวกับคุณภาพของสินค้าและบริการของตน อาทิ มีข้อร้องเรียนจากลูกค้า มีของเสียจำนวนมาก ผลิตภาพต่ำกว่าที่ตั้งเป้าหมายไว้ ฯลฯ เป็นต้น ซึ่งปัญหาเหล่านี้หากไม่ได้รับการแก้ไขหรือแก้ไขไม่เหมาะสมโดยไม่ได้แก้ไขที่สาเหตุที่แท้จริง ก็จะมีผลกระทบต่อความสามารถในการแข่งขันขององค์กรในระยะยาวได้ จากการที่ปัญหาในเชิงผลิตภาพและคุณภาพไม่ได้รับการวิเคราะห์ และกำหนดมาตรการปรับปรุงแก้ไขอย่างถูกต้องเหมาะสม จะก่อให้เกิดปรากฎการณ์เกี่ยวกับปัญหาที่สามารถสังเกตเห็นได้ เช่น ปัญหาเรื้อรังเกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า ทั้งที่ได้กระทำการแก้ไขไปแล้วก็ตามปัญหาเดียวกัน ปัญหาได้รับการแก้ไขแล้วแต่ผลกระทบของปัญหายังไม่หมดไป ปัญหาที่ได้แก้ไขแล้วด้วยมาตรการที่กำหนดขึ้นได้ก่อให้เกิดปัญหาใหม่ๆให้ต้องตามแก้ไขอย่างไม่สิ้นสุด เป็นต้น เหล่านี้ล้วนเป็นผลมาจากการแก้ไขปัญหาโดยไม่ได้ใช้เครื่องมือวิเคราะห์ที่มีประสิทธิผล
Cause and Effect Diagram (แผนผังสาเหตุและผลกระทบ) ตลอดทั้งเทคนิคประกอบอื่นๆ เช่น Why-Why Diagram และ Pareto Chart (แผนภูมิพาเรโต) เป็นเครื่องมือหรือเทคนิคที่สำคัญและนิยมใช้สำหรับการวิเคราะห์ปัญหาระบุสาเหตุที่เป็นไปได้ของปัญหา เพื่อนำไปสู่การระบุสาเหตุที่แท้จริงต่อไป เครื่องมือเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องมือบริหารคุณภาพและแก้ไขปัญหาในระดับปฏิบัติการซึ่งถูกนำมาใช้ อย่างกว้างขวางในองค์กรธุรกิจของญี่ปุ่นและแพร่หลายไปสู่องค์กรอื่นๆ ทุกแวดวงธุรกิจอุตสาหกรรมทั่วโลก เนื่องจากเป็นเครื่องมือที่ช่วยในการวิเคราะห์ปัญหาในเชิงคุณภาพและเชิงการจัดการที่ใช้ข้อมูล และข้อเท็จจริงในการสืบค้นหาความเชื่อมโยงระหว่างปัญหาและสาเหตุที่เป็นไปได้ และสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาอย่างมีตรรกะ จึงทำให้ผู้แก้ไขปัญหาสามารถกำหนดมาตรการได้อย่างถูกต้อง เหมาะสมและมีสัมฤทธิผลต่อการแก้ปัญหาในระดับหนึ่ง
กระบวนการของการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ ตามแนวคิดแบบ Plan-Do-Check-Act หรือ PDCA นั้น ในขั้นของการวางแผน (Plan) หัวข้อการดำเนินงานที่สำคัญกระบวนการหนึ่ง นอกเหนือจากการระบุปัญหาก็คือการวิเคราะห์หาสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา และการสร้างแบบจำลองสำหรับอธิบายกลไกความสัมพันธ์ระหว่างปัญหา พฤติกรรมของตัวแปรต่างๆ ในเชิงระบบที่เกี่ยวข้อง โครงสร้างของปัญหานั้นๆ ซึ่งการวิเคราะห์นี้จะต้องใช้เทคนิค และเครื่องมือที่ทรงประสิทธิผลสำหรับประมวลข้อมูลต่างๆที่เกี่ยวข้อง ซึ่งแผนผังสาเหตุและผลกระทบ การใช้เทคนิคการตั้งคำถามเพื่อหาเหตุและผลด้วยการถาม “Why หรือ ทำไม” เพื่อสร้าง Why-Why Diagram และการใช้แผนภูมิพาเรโตเพื่อช่วยระบุสาเหตุที่แท้จริง ก็เป็นกลุ่มของเครื่องมือที่ได้รับความนิยมนำมาใช้ควบคู่กันไปในการเจาะลึกปัญหา จากประสิทธิผลที่ได้รับและความง่ายต่อการนำไปประยุกต์ใช้เพราะไม่ต้องอาศัยความรู้และการคำนวณที่ซับซ้อน
อย่างไรก็ตาม เครื่องมือแต่ละตัวก็มีวิธีการใช้และวัตถุประสงค์ของการใช้งานที่แตกต่างกันไป นักแก้ปัญหาหรือนักพัฒนากระบวนการจึงต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเครื่องมือแต่ละตัวอย่างลึกซึ้ง เพื่อให้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างถูกต้องเหมาะสมกับวัตถุประสงค์ หลักสูตรนี้ออกแบบขึ้นสำหรับทั้งผู้ที่เคยมีประสบการณ์ในการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหามาแล้วระดับหนึ่ง ที่ต้องการทบทวนเพื่อเพิ่มทักษะความชำนาญในการใช้เทคนิคทั้งสองนี้ และรวมทั้งผู้ที่ผ่านการแก้ไขปัญหาในเชิงคุณภาพและการจัดการมาบ้างแล้วแต่ยังไม่เคยใช้เครื่องมือนี้มาก่อน ซึ่งก็จะเป็นการเพิ่มทางเลือกใหม่ๆ ในด้านเครื่องมือการวิเคราะห์ปัญหาที่จะช่วยให้แก้ไขปัญหาได้อย่างรวดเร็วมีประสิทธิภาพและบรรลุเป้าหมายยิ่งขึ้น ทั้งนี้แผนผังสาเหตุ และผลกระทบหรือผังก้างปลา และ Why-Why Diagram นี้จะส่งเสริมให้ผู้ใช้มีกระบวนการคิด การวางแผน และดำเนินการแก้ไขได้อย่างเป็นระบบมากยิ่งขึ้นต่อไป




วัตถุประสงค์
 เพื่อให้ผู้เข้าอบรมสามารถมองเห็นปัญหา มีความรู้ความเข้าใจหลักการแนวคิดแบบ PDCA ในการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ
เพื่อให้ผู้เข้าอบรมรู้จักเข้าใจเทคนิค หลักการ วิธีการและขั้นตอนการจัดทำและใช้ Cause and Effect Diagram, Why-Why Diagram และ Pareto Chart ในการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาที่พบในการดำเนินงาน
เพื่อให้ผู้เข้าอบรมได้มีโอกาสฝึกทักษะผ่านกรณีศึกษาและตัวอย่างการวิเคราะห์แก้ไขปัญหาด้วยเครื่องมือทั้งสอง ได้อย่างเหมาะสมตามวัตถุประสงค์ที่ต้องการ และได้เรียนรู้การนำเครื่องมือเทคนิคฯไปใช้ได้อย่างสอดคล้องเหมาะสมในแต่ละขั้นตอน ของการปรับปรุงแก้ไขปัญหาที่ระดับสาเหตุที่แท้จริง (Root Cause)
เพื่อให้ผู้ผ่านการอบรมสามารถนำไปขยายผลและประยุกต์ใช้งานได้จริงเพื่อการแก้ปัญหาในงานของตน

รายละเอียดของหลักสูตรฝึกอบรม
 แนวคิดและความสำคัญของคุณภาพในงาน
องค์กรที่มุ่งเน้นคุณค่าและลูกค้า (Value Focus and Customer Centric Organization)
การมองปัญหาในเชิงระบบแบบโซ่อุปทาน รูปแบบ และประเภทของปัญหา (มองเห็น รู้จัก เข้าใจและไวต่อปัญหา)
กระบวนการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบตามแนวคิด PDCA
การกำหนดประเด็นปัญหา
การทำความเข้าในปัญหา
การวิเคราะห์โครงสร้างของปัญหา
การวิเคราะห์สาเหตุที่แท้จริงของปัญหา
การกำหนดมาตรการแก้ไข
การติดตามผลการแก้ไข
การขยายผล
เจาะลึกการแก้ไขปัญหาด้วยเทคนิค
Cause and Effect Diagram และ Why-Why Diagram
       นิยาม แนวคิดและหลักการ
       ประโยชน์และการนำไปใช้ ความเหมาะสมเกณฑ์การพิจารณาเลือกใช้
       โครงสร้างและองค์ประกอบ
       วิธีการและขั้นตอนการจัดทำ
       เทคนิคการกำหนดสาเหตุหลัก
       การระบุสาเหตุรองและสาเหตุย่อย
       ความเข้าใจเรื่องเหตุและผล เทคนิคการตั้งคำถาม “ทำไม” เพื่อค้นหาสาเหตุต่างๆที่เป็นไปได้ของปัญหา
       Workshop 1 : กรณีศึกษา ฝึกการจัดทำ Cause and Effect Diagram เพื่อระบุสาเหตุที่เป็นไป ได้ต่างๆของปัญหา (ตัวอย่างปัญหาโดยวิทยากร)
       Workshop 2 : กรณีศึกษา ฝึกการจัดทำ Why-Why Diagram เพื่อศึกษาโครงสร้างปัญหา และสาเหตุของปัญหา
Pareto Chart
       นิยาม แนวคิดและหลักการ
       ประโยชน์และการนำไปใช้ ความเหมาะสมเกณฑ์การพิจารณาเลือกใช้
       โครงสร้างและองค์ประกอบ
       วิธีการและขั้นตอนการจัดทำ
       การตีความหมายตามหลักการ 80/20 และการนำไปประยุกต์ใช้
เทคนิคอื่นๆที่นิยมใช้ประกอบ เช่น Data Collection Techniques, 5 Whys
       Workshop 3 : กรณีศึกษา ฝึกการจัดทำ Pareto Chart เพื่อการวิเคราะห์ระบุสาเหตุที่แท้จริงของปัญหาเพื่อนำไปกำหนดมาตรการแก้ไขปรับปรุง (ตัวอย่างปัญหาโดยวิทยากร)
การค้นหา ระบุปัญหาในงานด้วยเทคนิคเชิงกระบวนการ (Process Approach Technique) และประยุกต์ Cause and Effect, Why-Why Diagram ในการวิเคราะห์ปัญหาในงาน
       Workshop 4 : กิจกรรมกลุ่มระดมสมองค้นหาและระบุปัญหาด้วยเทคนิคเชิงกระบวนการ (กระบวนการดำเนินงานจริงของสถานประกอบการ)
       Workshop 5 : กิจกรรมกลุ่มการประยุกต์ใช้เทคนิค Cause and Effect Diagram และ Why-Why Diagram กับปัญหาที่คัดเลือกมาทำการวิเคราะห์จาก workshop 4
แนะนำแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุด (Best Practice) ของการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบตามหลักการ PDCA ที่มีความเป็นรูปธรรมด้วยการใช้แนวคิดและรายงานแบบ A3
นำเสนอผลงานกลุ่ม
สรุปการเรียนรู้ แลกเปลี่ยนความคิดเห็น การนำความรู้ไปใช้และขยายผล และถาม-ตอบ

แนวทางในการพัฒนาตามโปรแกรม
การฝึกอบรมใช้รูปแบบการเรียนรู้แบบผู้ใหญ่ (Adult Learning) โดยเน้นให้ผู้เรียนได้คิด แลกเปลี่ยนประสบการณ์ แสดงความคิดเห็น เพื่อให้เกิดความเข้าใจเนื้อหาอย่างแท้จริง และ สามารถนำไปใช้ได้ทันที
       การสร้างและกระตุ้นการสื่อสาร 2 ทาง เช่น
          - การแนะนำตัวเอง จุดประสงค์และความคาดหวังจากการอบรม
          - คำสำคัญต่างๆ (Key Words)
          - การตั้งคำถามเพื่อกระตุ้นการคิดของผู้เข้าอบรม
       การประเมินผลตนเองหลังการอบรม
          - ผ่านการนำเสนอผลงานกิจกรรมกลุ่ม (Workshop)
          - ผ่านการนำไปถ่ายทอดต่อ
       Workshop ประเด็นสำคัญที่สามารถฝึกทักษะได้
          - กระตุ้นให้ฝึกคิดและนำเสนอ
          - นำเทคนิค เครื่องมือและแบบฟอร์มมาตรฐานไปทดลองใช้
          - แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันในกลุ่มระดมสมอง
       Assignment เพื่อนำไปฝึกฝนเพิ่มเติม
หัวข้อหรือเรื่องที่เกี่ยวข้องกับภารกิจงานของตนเอง
เนื้อหาของหลักสูตรมีทั้งการบรรยาย , การระดมสมอง (Brainstorming) , การปฏิบัติการ (Work Shop) , การแสดงสถานการณ์จำลอง (Simulation) และ การนำเสนอ (Present) ทำให้การเรียนรู้ เกิดความสนุกสนาน และสามารถเข้าใจด้วยตัวเองอย่างแท้จริง
วิทยากรทำหน้าที่เป็นผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ ผ่านกระบวนการสอนแนะแบบกลุ่มหรือ Group Coaching เพื่อให้ผู้เรียนรู้ สามารถพัฒนาประยุกต์เทคนิคและเครื่องมือได้อย่างเหมาะสมกับจริตของตนเอง และนำไปสู่การใช้ปฏิบัติงานจนเกิดความชำนาญ

ผู้ที่เหมาะสมกับหลักสูตรนี้
1. วิศวกรที่เกี่ยวข้องหรือมีหน้าที่รับผิดชอบเกี่ยวกับผลิตภาพและคุณภาพของการผลิต ปฏิบัติการและการบริการ
2. ผู้จัดการและหัวหน้างาน
3. บุคลากรหน่วยงานบริหารคุณภาพ
4. บุคลากรระดับปฏิบัติการในสายงานต่างๆ