ประเด็นสำคัญของการใช้คำถามในแต่ละบทบาท

ผมมักได้ยินคำถามนี้อยู่บ่อยๆ เพราะถ้าไม่สังเกตกันจริงๆ อาจไม่เห็นความแตกต่างของคำถามของโค้ชกับคำถามทั่วไป ซึ่งคนส่วนใหญ่มักบอกว่าใช้คำถามอยู่ แต่ทำไม ผู้ถูกถามจึงไม่อยากเปลี่ยนแปลงเหมือนโค้ชถาม

วันนี้จึงนำความแตกต่างของคำถามที่ผมใช้ในแต่ละบทบาทมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันครับ โดยครอบคลุม 3 บทบาท คือ ผู้จัดการ,โค้ช และที่ปรึกษา โดยแบ่งความแตกต่างเป็น 4 เรื่องหลักๆดังนี้

ประเด็นสำคัญของการใช้คำถามในแต่ละบทบาท
จุดประสงค์ในการถาม
ประเภทของคำถาม
เรื่องที่ฟังก่อนใช้คำถาม
ความคิดในการใช้คำถาม



ผมขออนุญาตขยายความหมายในแต่ละเรื่องของแต่ละบทบาทดังนี้ครับ...

ผู้จัดการ (หัวหน้างาน)
จุดประสงค์ในการถาม : ต้องการคำตอบ ต้องการคำยืนยัน ต้องการความถูกผิด
ประเภทของคำถาม :
คำถามปิด
คำถามชี้นำให้ตอบคำถาม
คำถามตรงไปที่จุดประสงค์ในขณะนั้น
เรื่องที่ฟังก่อนใช้คำถาม : ผู้ตอบพูดอะไร? ถูกต้องหรือไม่? ต้องการอะไร?
ความคิดในการใช้คำถาม : คิดว่าผู้ตอบต้องมีสถานะที่เล็กกว่า ต้องการได้ความช่วยเหลือ

โค้ช
จุดประสงค์ในการถาม : กระตุ้นให้คิด สร้างทางเลือก ตัดสินใจด้วยตัวเอง
ประเภทของคำถาม :
คำถามเชิงบวก
คำถามสะท้อนแนวความคิดบวกของผู้ตอบ
คำถามให้สำรวจเรื่องราวกว้างๆ
เรื่องที่ฟังก่อนใช้คำถาม : ผู้ตอบคือใคร? ผู้ตอบเห็นอะไร? ผู้ตอบรู้สึกอย่างไร?
ความคิดในการใช้คำถาม : คิดว่าผู้ตอบมีศักยภาพและพร้อมเปลี่ยนแปลงด้วยตัวเอง

ที่ปรึกษา
จุดประสงค์ในการถาม : ต้องการรู้ปัญหา ค้นหาความต้องการ รายละเอียดของผู้ตอบ
ประเภทของคำถาม :
คำถามสำรวจสถานะต่างๆ
คำถามอิงตาม หัวข้อที่จะให้คำปรึกษา
คำถามเจาะลึกประเด็นที่เป็นปัญหา
เรื่องที่ฟังก่อนใช้คำถาม : ผู้ตอบเข้าใจหรือไม่? ผู้ตอบคิดเรื่องอะไร? ผู้ตอบเกิดอะไรขึ้น?
ความคิดในการใช้คำถาม : ผู้ตอบมีปัญหาและต้องการประสบการณ์ของผู้ถามช่วยเหลือ

แนวคิดนี้เป็นสิ่งที่ผมใช้เป็นกรอบในการใช้คำถามของตัวเองในแต่ละบทบาท ทำให้ไม่งง กับประเภทของคำถามของตัวเองครับ ลองพิจารณาปรับใช้ดูครับว่าแต่ละบทบาทนั้นต่างกันอย่างไรครับ