หลักสูตร การเขียนผังก้างปลา

หลักการและแนวความคิด
      ในสภาวะการทำงานทั่วไปผู้ปฏิบัติงานย่อมหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องเผชิญกับปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น แม้ว่าจะได้มีการวางแผนมาเป็นอย่างดีแล้ว แต่ก็ยังเกิดขึ้นได้อีก โดยอาจจะมาจากปัจจัยภายในเองเช่น ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับตัวคน(จำนวนคนไม่พอ คนขาดทักษะ คนขาดประสบการณ์ วินัยของคน) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์/เครื่องมือ(สภาพชำรุด ใช้งานผิดประเภท ใช้งานมานาน ขาดการบำรุงรักษา) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับวิธีการ การบริหารจัดการ หรือเกี่ยวกับงบประมาณเป็นต้น ดังนั้นการเรียนรู้และเข้าใจถึงปัจจัยทรัพยากร(6M)ที่เกี่ยวข้องกับการทำงานและสาเหตุของปัญหาที่เกิดขึ้นจากปัจจัยภายในมักจะอยู่ใน 6 ปัจจัยดังกล่าว(M:Man M:Material M:Machine M:Method M:Moral และ M:Money) จะช่วยให้วิเคราะห์และระบุถึงสาเหตุรากเหง้าของปัญหาได้ตรงจุดมากขึ้น
      กระบวนการคิดอย่างเป็นรูปแบบ(Logic)ก็มีส่วนสำคัญเช่นกัน ทักษะการคิดสำคัญที่จำเป็นสำหรับการแก้ปัญหา ได้แก่ การคิดเชิงวิเคราะห์ การคิดแบบองค์รวม(เชิงระบบ) การคิดเชิงกลยุทธ์ และการคิดแลตัดสินใจแก้ปัญหา เป็นกระบวนการคิดอย่างครบถ้วนที่พนักงานทุกระดับจำเป็นต้องเข้าใจในหลักการและทำการฝึกฝนรวมถึงฝึกนำไปใช้อย่างเป็นประจำเพื่อให้เกิดความเคยชินในการคิดและการทำงานอย่างเป็นLogic
      การประยุกต์ใช้การคิดเชิงวิเคราะห์มีความหลากหลายอยู่ที่สถานการณ์ต่างๆ เช่น…..
            o การค้นหาต้นเหตุของปัญหา (Root Cause Analysis)
            o การรวบรวมข้อมูลเพื่อวิเคราะห์แล้วตัดสินใจ
            o การวิเคราะห์ข้อมูลในการกำหนดแนวทางบรรลุเป้าหมาย
      การวิเคราะห์และจัดการปัญหาต้องอาศัยเครื่องมือที่เหมาะสมเพื่อให้ข้อมูลจากการวิเคราะห์ใกล้เคียงสภาพความเป็นจริงมากที่สุด ซึ่งเครื่องมือของนักคิดวิเคราะห์และจัดการปัญหาที่มีประสิทธิภาพมากก็คือ ผังก้างปลา (Fishbone Diagram)
      ผังก้างปลาช่วยให้การคิดเป็นระบบตั้งแต่คิดภาพใหญ่(สาเหตุหลัก) แตกสู่องค์ประกอบย่อย(สาเหตุย่อย) รวมถึงการจัดกลุ่มหรือหมวดหมู่ของสาเหตุ เพื่อไม่ให้ปนกันและมองเห็นภาพรวมของปัญหาได้ชัดเจนมากขึ้น

วัตถุประสงค์
เพื่อให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักการแก้ไขปัญหาด้วยแนวความคิดเชิงระบบอย่างชัดเจน สามารถประยุกต์ใช้กับสถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริงได้ด้วยตัวเอง
เพื่อให้ผู้เรียนได้เข้าใจหลักการของผังก้างปลา วิธีการใช้ผังก้างปลา และการสร้างกรอบความคิดที่สอดคล้องกับหลักการของผังก้างปลา
เพื่อทำให้ผู้เรียนสร้างการเปลี่ยนแปลงแนวทางการแก้ไขปัญหาเดิมเป็นการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบมากขึ้น

รายละเอียดเนื้อหาของหลักสูตร (Course Outline)
ความหมายของการคิดวิเคราะห์
กระบวนการคิดวิเคราะห์อย่างมีลำดับขึ้นตอน
การมองภาพองค์รวมของสิ่งที่ต้องการวิเคราะห์
หลักการของผังก้างปลา
เทคนิคการเขียงผังก้างปลาอย่างเป็นระบบ
การประยุกต์ใช้หลัก 80:20 กับผังก้างปลา