อาวุธเด็ดในโลกของการตลาด

     การตลาดเกิดมานานแค่ไหน ก็ยากที่จะทราบได้แต่คงเกิดมานานมากแล้วล่ะ โดยส่วนตัวผู้เขียนเองคิดว่าตั้งแต่โลกเรามีกิจกรรม หรือกระบวนต่างๆเพื่อให้เกิดการซื้อขายแลกเปลี่ยนในสิ่งของที่ต่างก็พึงพอใจซึ่งกันและกัน นั่นก็ถือว่าการตลาดได้เริ่มต้นตั้งแต่ตอนนั้นแล้ว โดยกระบวนการทางการตลาดก็จะถูกพัฒนาไปตามยุคสมัย และความเจริญในแต่ละช่วง ซึ่งผู้เชี่ยวชาญ และกูรูทางด้านการตลาดทั้งหลายต่างก็พร้อมใจกันแบ่งยุคในการใช้กลยุทธ์ทางการตลาดออกเป็นช่วงๆ คือยุค 1.0 , 2.0 และจนถึง 3.0 ซึ่งเป็นยุคปัจจุบัน ดูๆแล้วเหมือนกับแบ่งตามยุคของขนาดและความเร็วในระบบการสื่อสารแบบไร้สาย อย่าง 1G, 2G หรือ 3G อย่างไรก็อย่างนั้นเลย ทีนี้เราลองมาดูกันว่าแล้วกลยุทธ์การตลาดแต่ละยุคนั้นมันต่างกันอย่างไร ทำไมถึงต้องแบ่งเป็นยุคใครยุคมันด้วย อะไรคือเหตุผลของความเปลี่ยนแปลง

     การตลาดยุค 1.0 : เป็นยุคแรกๆที่เกิดการผลิตสินค้าในเชิงอุตสาหกรรม คู่แข่งในการผลิตน้อยรายความต้องการผู้บริโภคจะมีสูงกว่าการผลิต ตัวผลิตภัณฑ์จะเป็นศูนย์กลางของทั้งหมด มีอิทธิพลเหนือลูกค้าอย่างชัดเจน ตัวอย่างเช่นการผลิตรถยนต์ของฟอร์ดครั้งแรก มีรุ่นเดียวสีเดียวคือสีดำ แต่ขายหมดเกลี้ยงทุกคันในเวลาอันรวดเร็ว ลูกค้าไม่มีการเกี่ยงงอนว่าไม่มีสีอื่นเหรอ หรือมีรุ่นที่ประหยัดกว่านี้ไหม การกำหนดความต้องการของตลาดอยู่ในมือของเจ้าของสินค้าอย่างแท้จริง กลยุทธ์การตลาดจึงคิดจากส่วนประสมทางการตลาด 4P อันคลาสสิกแบบเพียวๆ ไม่ต้องนึกถึงกลยุทธ์อื่นให้ปวดหัวเลย เรียกว่ายุคเจ้าของสินค้าเป็นใหญ่ ผลิตอะไรมาขอแค่ทำให้กลุ่มเป้าหมายรู้ว่าคืออะไร ใช้ประโยชน์อย่างไร มีโอกาสขายได้หมด

     การตลาดยุค 2.0 : เป็นยุคที่การแข่งขันเริ่มสูงขึ้น ผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดใช่ว่าจะผลิตเป็นกันอยู่แค่ไม่กี่ราย การช่วงชิงลูกค้าเริ่มเกิดขึ้น ลูกค้าจึงกลายมาเป็นศูนย์กลางแทน กลยุทธ์ที่คิดจากส่วนประสมการตลาดที่แสนจะเก่าแก่อย่าง 4P คงไม่เพียงพอ การคิดกลยุทธ์ที่มุ่งไปยังลูกค้าจึงมีมากขึ้น เช่นการทำ CRM (Customer Relationship Management) หรือ Service Mind ต่างๆเป็นต้น เพื่อรักษาฐานลูกค้าเก่า และช่วงชิงฐานลูกค้าใหม่ ในยุคนี้แหละครับที่เรียกกันแบบยกย่องลูกค้าสุดๆเลยว่า “ลูกค้าคือพระเจ้า” และการมุ่งตอบสนองที่ลูกค้าก็ได้กลายเป็นนโยบายหลักของหลายๆองค์กรอย่างกับนัดกันมา จาก 4P จึงเอาไม่อยู่ เพราะการเน้นเรื่องบริการไปยังลูกค้า กลยุทธ์จากส่วนประสมทางการตลาดจึงต้องกลายเป็น 7P คือของเดิมที่มี 4 ได้แก่ Product Price Place Promotion บวกของใหม่เข้าไปอีก 3 คือ People Physical และ Process เรียกว่าใส่กันแบบเต็มๆเพื่อแย่งกันมอบความสุขให้กับลูกค้า

     การตลาดยุค 3.0 : การตลาดในยุคที่ผ่านมาเน้นที่ตัวธุรกิจเป็นหลัก ถ้าไม่มุ่งที่สินค้า ก็มุ่งที่ลูกค้า สังคมแทบทุกสังคมต่างก็ต้องพึ่งพาธุรกิจการค้าเป็นหลัก คงไม่มีใครไปนั่งผลิตยาสีฟันเอง หรือทำยาสระผมเอง เรียกว่าเป็นสังคมที่พึ่งอุตสาหกรรมการผลิตเพื่อการอุปโภคบริโภคอย่างแท้จริง แต่ในยุค 3.0 หรือยุคปัจจุบันกลับมีมุมมองที่เปลี่ยนไป ด้วยเทคโนโลยีการสื่อสารแบบล้ำสมัยเข้ามามีบทบาทมาก สังคมเกิดการรวมตัวทั้งทางกายภาพ และทางความคิดกันได้ง่าย สังคมจึงเริ่มมีอิทธิภาพสูงต่อโลกของธุรกิจ ดังนั้นทุกธุรกิจการค้าต่างจึงต้องย้อนกลับไปที่การตอบสนองต่อสังคม ความเป็นเลิศในตัวคุณสมบัติของสินค้าไม่ได้เป็นสิ่งยืนยันว่าคุณจะชนะอีกต่อไป แต่กลับกลายเป็นความรัก และความศรัทธาที่ธุรกิจสร้างให้กับสังคมต่างหากที่จะมีอิทธิพลต่อการเลือกใช้สินค้าของธุรกิจนั้นๆได้สูง ฉะนั้นกลยุทธ์เพื่อสร้างการยอมรับจากสังคม (The Societal Marketing Concept) จึงกลายเป็นกลยุทธ์หลักที่งัดกลเม็ดเด็ดพรายออกมาสู้กันในยุคนี้ เช่น CSR (Corporate Social Responsibility) , Social Network Marketing หรือ แนวรักสิ่งแวดล้อมต่างๆเป็นต้น เพราะฉะนั้นกุญแจสำคัญของการตลาดในยุคนี้ก็คือ การสร้างความรัก ความศรัทธาให้เกิดกับสังคม ด้วยการสร้างความเป็นพวกเดียวกันกับสังคม และการพาองค์กรเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของสังคม แต่ก็ใช่ว่าจะทิ้งกลยุทธ์เกี่ยวกับตัวสินค้า และกลยุทธ์ที่มุ่งเข้าหาลูกค้าของการตลาดในยุค 1.0 และ 2.0 ได้ เพราะสิ่งที่จะเป็นอาวุธเด็ดในโลกการตลาดยุค 3.0 ก็คือ การที่เรายังไม่ทิ้งกลยุทธ์เดิมจากยุค 1.0 , 2.0 แล้วบวกเพิ่มเติมกลยุทธ์ใหม่คือ The Societal Marketing Concept ของยุค 3.0 เข้าไปด้วยนั่นเอง